Cà phê sữa thì ngon, nhưng tách riêng ra từng phần – một ly sữa đặc ngọt lịm và một ly cà phê đen đắng ngắt – chưa chắc ai muốn uống. Điều này nghe có vẻ chỉ là chuyện vị giác, nhưng lại phản ánh một tư duy quan trọng hơn trong cách ta nhìn người, nhìn việc, thậm chí nhìn chính mình: không phải mọi giá trị đều nằm ở từng phần riêng lẻ. Có những thứ chỉ trở nên tuyệt vời khi được kết hợp đúng cách.
Một người có thể không giỏi lập trình nhất, không giỏi giao tiếp nhất, không giỏi lãnh đạo nhất – nhưng nếu họ biết cách lắp mình vào đúng vị trí trong một hệ sinh thái, họ có thể trở thành nhân tố tạo ra thành công lớn. Giống như cà phê và sữa, mỗi thứ riêng lẻ đều có khiếm khuyết, nhưng khi được hòa vào nhau với đúng tỉ lệ, đúng trình tự, đúng ngữ cảnh – lại trở thành một sản phẩm khiến người ta mê mẩn. Paul Graham từng nói, đừng chỉ đánh giá một yếu tố ở trạng thái tĩnh, hãy nhìn xem khi nó được đặt trong hệ động – trong mối quan hệ với những yếu tố khác – thì điều gì sẽ xảy ra.
Trong khởi nghiệp, nhiều người cứ đi tìm ý tưởng “thuần khiết”, sản phẩm “hoàn hảo”, nhân sự “toàn diện”. Nhưng sự thật là hầu hết những cú bứt phá đều đến từ sự phối hợp không hoàn hảo nhưng phù hợp. Steve Jobs không phải là kỹ sư giỏi nhất, Wozniak không phải là người bán hàng giỏi nhất – nhưng khi họ kết hợp, sự thiếu hoàn hảo của người này lại được bù đắp bởi người kia. Và thế là Apple ra đời.
Trong phát triển cá nhân cũng vậy. Có người luôn tự ti vì mình không giỏi đều mọi thứ. Nhưng thực ra, không ai cần phải giỏi đều. Điều bạn cần là nhận ra điểm mạnh của mình nằm ở đâu, và học cách ghép nó vào những hoàn cảnh, những nhóm người, những công việc khiến nó phát huy tối đa. Một người hướng nội có thể không nói nhiều, nhưng trong một đội ngũ toàn người ồn ào, họ lại là người giữ nhịp. Một người giỏi chi tiết nhưng chậm chạp, khi kết hợp với người táo bạo và nhanh nhẹn, lại trở thành cặp đôi ăn ý.
Ngay cả trong đời sống, ta cũng thường đánh giá sai một mối quan hệ vì nhìn vào từng người. Có những cặp đôi mà nếu tách riêng ra thì chẳng ai nổi bật, nhưng ở bên nhau lại tạo ra một thứ năng lượng rất dễ chịu. Có những mối quan hệ không cần hoàn hảo, chỉ cần đúng người – đúng theo nghĩa là: người này khiến người kia sống thành phiên bản tốt hơn của chính họ.
Vậy nên, khi đứng trước một lựa chọn, một con người, một cơ hội – đừng chỉ hỏi: “Nó có tốt không?” Câu hỏi đúng hơn là: “Nó có ăn khớp với phần còn lại không?” Giống như bạn đừng vội chê cà phê là đắng, sữa là ngọt – hãy tự hỏi khi kết hợp lại, liệu nó có phải là thứ mình muốn thưởng thức mỗi sáng hay không.
THẾ GIỚI NHIỀU KHI KHÔNG VẬN HÀNH BẰNG NHỮNG CÁ THỂ HOÀN HẢO, MÀ BẰNG NHỮNG SỰ KẾT HỢP ĐÚNG LÚC.
Một quyển sách với những góc nhìn triết lý hay về cuộc sống – Sách – Lên đỉnh núi mở tiệm bánh mì – Triết lí Wazawaza: Con người hạnh phúc, 2 loại bánh mì, và doanh thu 300 triệu Yên